STROK VE BAŞAĞRISI: MST SONUÇLARI

GİRİŞ ve AMAÇ: Akut serebrovasküler hastalıklar sıklıkla başağrısı ile birliktedir. Hemipleji gibi önemli defisitlerin varlığımda gözden kaçabilen bu durum, bazen tanıya götürücü önemli bir ipucu olabilmektedir. 'Türkiye çok Merkezli Strok Çalışmasında' (MST) değerlendirmeye alınan hastaların özellikleri ve baş ağrısının diğer parametrelerle ilişkisi aşağıda incelenmiştir.
YÖNTEM ve GEREÇLER: 2588 hastada inme ile birlikte başağrısı sorgulandı. Grubunun kontrolleri başağrısı değerlendirme kapsamına alınmadı. 1150 hasta başağrısı varlığı tanımladı (770 erkek, 668 kadın). Başağrısı olan ve olmayan kadın ve erkeklerin yaşları benzerdi. Hasta grupları cins, strokun tipi, ve lokalizasyonu, nedeni, öyküde migren ya da hipertansiyon varlığı, diastolik ve sistolik kan basıncı yüksekliği, Glasgow koma skorları (GKS) açısından istatistiksel olarak karşılaştırıldı (Pearson ki-kare testi).
BULGULAR: Kadınlarda başağrısı daha sık bulundu (p=0.011). Öyküde migren ve hipertansiyon olması da başağrısı riskini arttırıyordu. İnme sırasında diastolik kan basıncının 90 mmHg üzerinde olması baş ağrısını ılımlı arttırırken (p=O.002), sistolik kan basıncının 150 mmHg üzerinde olması çok fazla arttırmıştı (p=O.OOOOO). Başağrısı olan ve olmayan hastalarda ortalama diastolik kan basmcı sırasyla 92.07±21.07 mmHg ve 88.23±27.78 mmHg iken sistolik kan basıncı sırasıyla 158.27±39.37 ve 149.81+37.72 mmHg bulundu. Hipertansif intraserebral kanama (ISK), ventriküle açılmış İSK, intraventriküler kanama, SAK, AVM kanamaları, bazal ganglion ve parankimatöz kanamaları da kapsayan tüm İSK'Iar için başağrısı görülme riski yüksekti. Beyinsapı kanamaları içinse anlamlı değildi (p—O.78). İskemik strok ve alt grupları Olan TIA, trombotik, embolik ve kardioembolik stroklar ile laküner stroklar için de başağrısı anlamlı değildi. GKS başağrısı riskini etkilememişti. Başağrısı olan hastalarda daha çok bulantı ve kusma görülmüştü. Lokalizasyona bakıldığında arka dolaşımdaki stroklar daha çok başağrısı ile birlikte iken (p—O.004), ön dolaşım etkisiz bulundu (p=O.29).

TARTIŞMA ve SONUÇ: Bu çalışmada beklendiği gibi intraserebral ve subaraknoidal kanamaların büyük oranda başağrısı ile başladığı, iskemik infarktların ise aynı oranı göstermediği gözlendi. Kadın olmak öyküde migren ve hipertansiyon bu riski belirgin arttırdı. GKS ile ilintili değildi. Bu olasılıkla çok düşük GKS'Iarı varlığında başağrısı bilgisi elde edilememesine bağlıdır. Başağrısı bildiren hasta sayısı (0/044) literatürdekilerden yüksek olmakla birlikte alt grup özellikleri literatür ile uyumlu bulundu. Strok ile birlikte başağrısı mekanizması tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı çalışmacılar ağrının intraserebral damarların nosiseptif innervasyonu ile ilintili olduğunu öne sürmektedirler.

STROKE AND HEADACHE: RESULTS OF TURKISH MULTICENTRIC STROKE TRIAL

INTRODUCTION: Acute cerebrovascular disease is usually associated with headache. This presentation can easily be missed due to co-existance with major neurologic deficits like hemiplegia, although it may sometimes carry significant importance leading to diagnosis. In this study, we analyzed the data of 'Turkish Multicenter Stroke Trial' regarding headache.
METHODS: Headache is questioned in 2588 acute stroke patients. Original control group wasn't included into headache assessment. Of stroke patients, 1150 (770 male, 668 female) reported acute headache. Ages of male and female patients, with or without headache were similar. Patient groups were compared statistically for sex, stroke type and location, history of migraine or hypertension, diastolic and systolic hypertension during acute stroke, and Glasgow Coma Scale (GCS) scores.

RESULTS: Headache was more frequent among females (p=0.011). History of migraine and hypertension had increased the risk of headache (p=0.00000 and p=0.00005 respectively). Diastolic blood pressure above 90mmHg during acute event had a moderate effect on headache risk (p=O.002), while systolic blood pressure above 150mmHg increased the risk severely (p=o.ooooo). For all intracerebral hemorrhages including hypertensive ones, secondary or primary intraventricular hemorrhages, SAH, AVM bleedings, hemorrhages located in basal ganglia and cerebral paranchyma showed the highest risk for headache. For brainstem hemorrhages the risk was not significantly elevated (p=0.78). Ischemic strokes and TIA's, including trombotic, embolic, cardioembolic and lacunar stroke subgroups, the increase of headache risk was not significant. GCS scores did not influence headache risk. Nausea and vomiting was frequent among patients with headache. Infarcts in posterior circulation was more frequently associated with headache (p=0.004), while anterior circulation infarcts did not have any influence (p=0.29).

DISCUSSION AND CONCLUSION: In this sudy, as expected SAH and intracerebral hemorrhages had begun more frequently with headache and ischemic infarcts did not show a similar trend. To be female, history of migraine or hypertension had increased the risk. GCS did not have any effect probably due to lack of information in patients with very low GCS points. By comparison to relevant literature our patients with headache consisted a quite big group (44%of all), but subgroup features were similar. A possible explanation of headache in stroke patients is injury of nosiseptive receptors of intracranial vessels during event.