Eğitim düzeyi ve cinsiyetin inme önlenebilirliği üzerindeki rolü: Ankara ACROSS subgrup analizi

GİRİŞ ve AMAÇ: Son yıllarda yapılan çalışmalar, inmelerin büyük bir kısmının risk faktörü modifikasyonu ve yaşam tarzı değişiklikleri ile önlenebilir olduğunu ortaya koymuştur. Kadın cinsiyet ve düşük eğitim seviyesi artmış inme riski ile ilişkili iki önemli sosyodemografik faktör olarak ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmada, inme açısından dezavantajlı kabul edilen bu iki özelliğin ülkemiz özelinde inme önlenebilirliği ile etkileşimi incelenmiştir.
YÖNTEM ve GEREÇLER: Çalışmamız Ankara ilinde kapsamlı inme merkezi şeklinde fonksiyon gören üç araştırma üniversitesi bünyesinde prospektif olarak yatırılarak değerlendirilen 787 iskemik inme hastasının klinik ve laboratuvar verileri dahil edilerek gerçekleştirildi. İnme anında inmenin önlenebilirliği “Yaşamsal 7” (hipertansiyon, diyabet, hiperlipidemi, sigara, obezite, diyet ve fiziksel aktivite) faktörlerinin ne oranda kontrol altında olduğuna göre değerlendirildi. Eğitim seviyesi ve cinsiyetin inme önlenebilirliği üzerine etkileri ikili ve çok değişkenli modeller kullanılarak incelendi.
BULGULAR: Çalışmamıza dahil olan hastaların %65‘i ilk öğretim düzeyi veya altında eğitim almışlardı; %41 hastamız ise kadın idi. Düşük eğitim seviyesi “Yaşamsal 7” faktörlerinden, kötü diyabet kontrolü, aktif sigara kullanımı, obezite, sedanter yaşam ve kötü beslenme alışkanlıkları ile anlamlı bağlantı göstermekteydi; bu grupta önlenebilir inme varlığı (≥4 faktörde kontrolsüzlük) %52 oranında mevcut iken, lise veya daha üstü seviyede eğitimli grupta bu oran %43 olarak saptandı (p=0,012). Kadın hastalarda obezite varlığı ve sedanter yaşam anlamlı olarak fazla iken, daha az sigara kullanımı mevcuttu. Genel olarak eğitim seviyesi açısından da erkeklere göre daha dezavantajlı olan kadınlarda önlenebilir inme oranı sayısal olarak daha fazlaydı (%52’ye %47; p=0,108). Çok değişkenli analiz sonucunda kadın cinsiyet (p=0,021) ve düşük eğitim seviyesi (p=0,006) önlenebilir inme açısından bağımsız risk faktörleri olarak gözlendi; kadın cinsiyet ve önlenebilir inme arasındaki ilişkinin %31’inden kadınlarda daha sık oranda gözlenen düşük eğitim seviyesinin sorumlu olduğu saptandı.
TARTIŞMA ve SONUÇ: Gerek kadın cinsiyet, gerekse düşük eğitim düzeyi inme önlenebilirliği ile ilişkili faktörlerdir. Aynı zamanda yüksek inme riski de taşıyan bu hasta gruplarında önlenebilir inme faktörlerinin gözden kaçırılmaması için ilave stratejilere ihtiyaç vardır.

The Role of education level and gender from the perspective of preventable stroke: Ankara ACROSS subgroup analysis

INTRODUCTION: Recent studies have highlighted that most strokes can possibly be prevented by risk factor modification and lifestyle changes.Female gender and lower educational level are two critical sociodemographic factors that are related to increased stroke risk. In this study,we investigated the interplay between these two features,which are considered to be disadvantageous in terms of stroke, and stroke preventability.
METHODS: The study was prospectively conducted by evaluation of 787 ischemic stroke patients admitted to three university-affiliated comprehensive stroke centers in Ankara.The preventability of stroke was evaluated according to the success attained in control of “Life’s simple 7” metrics (hypertension,diabetes,hyperlipidemia,active smoking,obesity,diet and physical activity) at the time of stroke.The effect of education level and gender on stroke preventability was investigated by bivariate and multivariate analysis.
RESULTS: A primary level or lower degree of education was present in 65% of the study population.Forty-two percent of our patients were female.A lower education level was significantly associated with suboptimal control of diabetes,active smoking,obesity,sedentary lifestyle and bad dietary habits.Preventable stroke(suboptimal control of ≥4 factors) was present among 52% of patients with lower education levels,while the corresponding proportion was 43% among those with high school or university education(p= 0.012).The percentage of obesity and sedentary lifestyle was significantly higher in females,while active smoking was more common in males. The education level was lower among female patients in comparison to males.Preventable stroke was encountered more commonly in females(52% vs. 47%, p= 0.108).In multivariate analysis,female gender (p=0.021) and lower education level (p=0.006) were independently associated with suboptimal control of risk factors.A lower education level mediated 31% of the relationship between female gender and preventable stroke.
DISCUSSION AND CONCLUSION: Both female gender and lower education level are closely related to preventable stroke.Patients with such sociodemographic features, who are also considered to have a higher risk of stroke,necessitate additional strategies to optimize control of preventable stroke factors.